Bitner Wacław (1893–1981) adwokat, działacz Chrześcijańskiej Demokracji (1919–1937 członek Rady Naczelnej), organizator chrześcijańskiego ruchu związkowego głównie wśród metalowców i tramwajarzy. 1922–1935 poseł na sejm. W czasie II wojny światowej kierownik Polskiej Katolickiej Agencji Prasowej w Nowym Jorku. Po powrocie do kraju (1945) w Stronnictwie Pracy. W 1972 obrońca członków opozycyjnej grupy “Ruch” przed Sądem Najwyższym.

notka encyklopedyczna

Wykształcenie: Ukończone II Gimnazjum w Wilnie ( 1902-11) oraz studia prawnicze na uniwersytetach w Kijowie i Petersburgu (1916).

Działalność: Jako uczeń gimnazjum związany z wileńskim Związkiem Filaretów (1905) i Zjednoczeniem Młodzieży Polskiej "Wyzwolenie" (od 1907), prezes Ogólnoakademickiego Związku Studentów Polskich w Rosji. Od 1916 organizator polskiego harcerstwa w Petersburgu i polskiego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Rosji, główny pełnomocnik w Biurze Pomocy Jeńcom Polskim (z ramienia Polskiego Komitetu Obywatelskiego). Uczestnik zjazdu Chrześcijańskiego Związku Demokratycznego w Rosji (luty 1918) i współautor programu chadecji w Rosji. W 1918 wrócił do Warszawy i otworzył kancelarię adwokacką. Ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 (w stopniu ppor. przydzielony do Wydziału II Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków, następnie do Oddziału II Sztabu MSWojsk.). Radca prawny chrześcijańskich związków zawodowych. Od 1920 czł. Rady Naczelnej i ZG NChSP (opracował pierwszy program stronnictwa), od 1924 wiceprezes. 1922-37 wykładowca na kursach chrześcijańsko-społecznych dla robotników. Po zamachu majowym 1926 jeden z głównych teoretyków opozycji politycznej, czł. komisji Centrolewu, która opracowała projekt reformy ustroju i zmian konstytucji, w 1931 świadek obrony w procesie brzeskim. Na IV Kongresie ChD (1934) dokonał rozłamu w stronnictwie tworząc następnie w 1935 Chrześcijańskie Stronnictwo Ludowe (a na terenie Sejmu Chrześcijański Klub Ludowy).

Po wybuchu II wojny światowej poszukiwany przez gestapo wyjechał do Francji. Doradca prawny premiera gen. W. Sikorskiego, po ewakuacji władz RP do Wielkiej Brytanii organizował opiekę dla żołnierzy polskich w Konsulacie RP w Tuluzie we Francji, skąd w listopadzie 1940 wyjechał do Wielkiej Brytanii, a w 1941 do Stanów Zjednoczonych, gdzie w t.r. założył i następnie kierował Polską Katolicką Agencją Prasową w Nowym Jorku. W styczniu 1946 wrócił do kraju. Jako wiceprzewodniczący Obywatelskiej Ligi Odbudowy Warszawy w 1946 zabiegał w Stanach Zjednoczonych o fundusze na odbudowę stolicy i otrzymał gwarancje przyznania 100 mln dolarów. Po odrzuceniu tej oferty przez rząd polski i rozwiązaniu Ligi wycofał się z życia publicznego, poświęcając pracy adwokackiej (prowadził wiele głośnych spraw kryminalnych, politycznych i rehabilitacyjnych). W grudniu 1951 skreślony z listy adwokatów Wojewódzkiej Izby Adwokackiej w Warszawie, odwołał się do Wyższej Komisji Weryfikacyjnej przy Ministrze Sprawiedliwości, która w kwietniu 1953 orzeczenie o skreśleniu uchyliła. Od 1972 na emeryturze. Wieloletni czł. Polskiego Tow. Historycznego.

W wyborach do Sejmu w 1922 kandydował również z listy państwowej. Wielokrotnie referował budżet Ministerstwa Pracy, współautor projektu ustawy o zmianie konstytucji (II kadencja), inicjator wielu ustaw i poprawek do ustaw (m.in. o reformie rolnej, czasie pracy, ochronie lokatorów), zabiegał o zwiększenie funduszy na potrzeby wojska.

Publikacje własne: "Materiały do bilansu handlowego Litwy i Kurlandii" (Piotrogród 1918), "Pewniki prawa. Studium o koniecznych zasadach prawa i państwa" (Warszawa 1932 [1931]) i in., wspomnienia "Dramat Drugiej Rzeczypospolitej" (maszynopis w zbiorach Biblioteki Sejmowej; fragmenty opublikował "Ład", 1983, nr 15-17), niepublikowane dzieło filozoficzne "Wspólnota ludzkości". Artykuły w "Więzi", jego wspomnienia (mps) oraz opracowanie (mps) znajdują się w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie.